Пример: Транспортная логистика
Я ищу:
На главную  |  Добавить в избранное  

Журналистика /

Cтиль вещания

←предыдущая следующая→
1 2 3 4 5 6 7 8 9 



Скачать реферат


словамі, якія не нясуць ў дадзеным кантэксце сэнсавай або эмацыянальнай нагрузкі.

Інфарматыўная дакладнасць слова.

Вуснасць мовы радыё, яе прамы зварот да масавага слухача , які ўспрымае маўленне сінхронна з вымаўленнем, патрабуе асаблівых якасцей слова. Калі лексічная ці граматычная памылка з’явіцца на газетнай старонцы, чытач пераадолее яе з адноснай легкасцю, з меншай стратай сэнсу, чым слухач. Вуснае маўленне няспынна разварочваецца ў часавай прасторы, таму яна не дае магчымасці вярнуцца да незразумелага. Кожная недакладнасць вызывае жаданне ўсёж такі зразумець незразумелае, а гэта ў сваю чаргу перашкаджае засвойваць далейшую інфармацыю. У выніку дзейснасць і ўплыў рэпартажу рэзка зніжаецца. Між тым недакладнасці, што адцягваюць ад зместу праграмы, заключаюцца ў розных сферах мовы . вызваны яны рознымі прычынамі. Сярод іх – няўважлівасць прамоўцы да асаблівасцей лексічнай сістэмы беларускай мовы, яе сінтаксічнага ладу, да своеасаблівасці вуснага маўлення.

Нельга у вусным маўленні сказаць: “Дванаццаць крэслаў” пастаўлены на сцэне Рускага драматычнага тэатра.

Праблема псіхалогіі ўспрыняцця гукаў.

У радыёпубліцыстыцы магчымасці гукавога ўздзеяння радзей назіраюцца ў жанрах “чыстай” інфармацыі, часцей – у жанрах “высокай” публіцыстыкі, дзе вельмі моцны эмацыянальны накал, дзе шырока ўжываюцца такія сродкі выразнасці, як асаблівыя сінтаксічныя канструкцыі – фігуры, асаблівая рытмічная арганізацыя мовы і г.д. Акрамя таго, іграе ролю ступень падрыхтаванасці тэксту. Гукапіс часцей можна сустрэць ў тэкстах літаратурна апрацаваных і радзей – у імправізаваных. Гаворачы пра рэпартаж, мы ўжо адзначылі, што гэты жанр таксама можа вар’іравацца стылістычна ад скупога паведамлення пра з’езд дэпутатаў да апісання выдатнай выставы знакамітага мастака. У апошнім выпадку гукапіс прыйдзецца да зместу. Аднак і тут ўсё залежыць ад індывідуальнасці.

Адны журналісты з-за сваіх уласных схільнасцей і ўяўленняў аб эстэтыцы мовы твора аддаюць перавагу надзвычай простай, невыкшталцаванай, нічым не ўпрыгожанай, набліжанай да побытавай мове.

Іншыя, дзякуючы сваўму характару, тэмпераменту, мастацкаму бачанню света, эстэтычнаму густу больш схіляюцца да другой манеры: тут мова нагадвае чароўны будынак, дзе кожны элемент неабходны і значны, дзе часткі кампазіцыйна абумоўлены і падпарадкаваны агульнаму. Гэта вынік стараннай прадуманасці і мэтазгоднай арганізаванасці выкладу.

Існуе паняцце: мілагучнасць мовы. Няма ў свеце мовы, якая б была немілагучнай. Мілагучнасць ствараецца ў выніку гукавой пабудовы выказвання. Так, вядома, што немілагучным становіцца збег шыпячых гукаў. Гук у звычайна асацыіруецца з жахам, пагрозай, небяспекай. Гук л успрымаецца як нешта пяшчотнае, круглае, мяккае; а – адкрыты, радасны. Нібы залітая сонцам крынічка, пераліваюцца словы М.Багдановіча: Лілею млявы плёс люляе...

Вобразнасць і эмацыянальнасць у мове рэпартажу.

Радыё называюць “вялікім сляпым” за няздольнасць аднаўляць візуальныя карціны рэчаіснасці, за абмежаванасць сферы яго ўздзеяння выключна на слых. Даследчыкі мяркуюць, што зрок – біялагічна старэйшы за слых і мае перавагу перад іншымі сродкамі выражэння. Аднак практыкі радыё і слухачы перакананы ў тым што радыё – гэта “слепата чалавека, які прыкрыў павейкі, каб ясна бачыць поглядам уяўлення”.

Радыёжурналісты, якія часта маюць у сваім распараджэнні толькі адзін сродак уздзеяння – слова, добра ўсведамляюць, што іх задача – не ў скаргах наконт непаўнаты магчымасцей радыёвяшчання, а ў пошуках сродкаў выражэння, што дапамогуць ім папоўніць недахоп і – больш таго – ператварыць недахоп у вартасць. Недахоп заключаецца ў тым, што візуальнасць абмяжоўвае выяўленчыя магчымасці мастацтва. Ў прыватнасці, тэлебачанне ўплывае на зніжэнне інтэлектуальнай актыўнасці, фантазія пачынае працаваць не так шырока. А з цягам часу і думка чалавека пачынае ленавацца. Бадай, вышэйшая адзнака магчымасцей радыё у тым, як самі слухачы ахарактызавалі яго: “За апошнія гады радыё нават па зрокавасці перадач здолела перасягнуць блакітны экран”.

У рэпартажы пры апісанні абстаноўкі ці характару прымае удзел вялікая сіла ўздзеяння. Яна кроецца ў вобразнай сістэме мыслення, дапамагае вызываць найярчэйшыя асацыяцыі, дапамагае адчуць жыццё ў яго духоўным і матэрыльнай разнастайнасці, робіць абстактнае рэальна вонкавым. [10]

Часта рэпарцёру ў адным сюжэце даводзіцца гаварыць пра мноства фактаў і з’яў. Усе іх патрэбна бачыць, ва ўсіх прымаць удзел. Тут на дапамогу прыходзіць уяўленне, ці вобразы прадметаў, з’яў, якія былі успрыняты чалавекам раней. Малюнкавасць уяўленняў патрабуе развітай фантазіі.

Здараецца выкладаць факты такога эмацыянальнага напруджання, што увогуле становіцца непатрэбна выкарыстанне дадатковых вобразных сродкаў.

Як дасягнуць лаканічнасці і той жа час вобразнасці мовы? Гаварыць свабодна, цікава, па-дзелавому – гэта дар. Яго маюць не ўсе. Значыць, трэба выпрацоўваць у сабе такую здольнасць. Адзін са спосабаў: напісаць тэкст, потым расказаць яго сваімі словамі, не падглядаючы ў запіс. Так можна дасягнуць ёмістасці літаратурнага тэксту. Заўважаць свае слабыя месцы (няўменне дакладна задаць пытанне, зацягнутасць апісання і г.д.) і працаваць над іх устараненнем. Другі спосаб: запісаць на стужку радыёрэпартаж з эфіру і ўважліва вывучыць яго з пункту гледжання структуры, пастаноўкі пытанняў, сінтаксічнага афармлення сказаў. Заўважыўшы чужыя памылкі, пастарацца пазбавіцца ад іх у сваім трэніровачным пераказе гэтага матэрыялу перад мікрафонам. [13]

Важна ўявіць сабе розніцу ў патрабаваннях да дзюх катэгорый тых, хто удзельнічае ў рэпартажы. Перашая – гэта сам рэпарцёр. Яго маўленне павінна быць прыкладам высокай моўнай культуры. Другая катэгорыя – тыя, хто запрашаецца да мікрафону. Гэтая катэгорыя таксама неаднародная. З аднаго боку, гэта прадстаўнікі інтэлігенцыі: навукоўцы, літаратары, творчая багема, выкладчыкі, каментатары з розных галін грамадскага і палітычнага жыцця. Да іх маўлення выстаўляюцца такія ж патрабаванні, як і да маўлення работнікаў радыё. Калі ля мікрафону выступае эканаміст, гісторык, сацыёлаг і дапушчае пры гэтым арфаэпічныя ці дыялектныя адхіленні ад літаратурнай мовы, то такія нормавыя парушэнні звяртаюць увагу слухача больш, чым змест іх прамовы. Для культурнага чалавека адыход ад моўных і маўленчых патрабаванняў недапушчальны.

І ўсё ж, якія б высокія патрабаванні ні стаялі перад журналістамі радыё, у эфіры даволі часта можна назіраць арфаэпічныя парушэнні нормы. Палітарнае ненатуральнае вымаўленне часам гучыць у мове радыё ў спалучэннях прыназоўніка у са словамі, якія пачынаюцца зз галосных а, о, э, у.: уармію (у армію), уоршу (у Оршу), ууфу ( у Уфу). Больш натуральным, што і павінна быць прызнана нормай, з’яўляецца вымаўленне такіх спалучэнняў з в: увармію, уворшу, ваўфу. Сярод найбольш яастых парушэнняў арфаэпічнай нормы варта назваць адсутнасць ёта. Найбольшая колькасць памылак прападае на вамаўленне гукаў на стыку слоў. Напрыклад, зімі, з іх, з іншымі чста гучыць як зымі, зых, зыншымі. Нярэдкія выпадкі, калі чуецца зусім злітнае вымаўленне: зімі, зіх, зіншымі. Але калі ўважліва прыслухацца да жывой народнай гаворкі, то пачуеш: зьіх, зьімі, зьімншымі. Гэта падрымана і фанетычнай нормай. З выразным ётам трэба вымаўляць і такія словаформы, як партыі, станцыі, Грэцыі. На жаль, у большасці выпадкаў ётавы элемент “з’ядаецца” асабліва часта ў канцы фразы. У вельмі доўгіх сказах у рэпарцёраў не хапае сіл на ёт пры выдыху апошняга слова сінтагмы.

Большасць беларускіх журналістаў, якія ў штодзённым жыцці карыстаюцца пераважна рускай мовай, прагаворваюць спалучэнні шыпячых і свісцячых палітарна, паводле напісанага: цікавішся, сшытак. Падобнае маўленне сустракаецца як дыялектная рыса ў некаторых паўднёва-заходніх гаворках. Палітарнае вымаўленне, відавочна, выклікана ўплывам рускай мовы. Як вядома, у рускай мове вымаўленне cьмеёсься, дразьнісья лічыцца простамоўным . Для беларускай мовы, аснову якой складае жывая народная гаворка, такое вымаўленне натуральнае. [12]

Інакш абстіць справа з маўленнем у эфіры людзей, якія не належаць да інтэлігенцыі. Тут дыяпазон магчымых адхіленняў ад нормы можа вагацца больш істотна, і гэта мае сваё абгрунтаванне. Некаторыя выступленні, здавалася б, досыць шарахаватыя, няўклюдныя, могуць быць вельмі цікавымі па фактах, па думках, па шчырасці гаворачага. І было б недаравальна імкнуцца прывесці іх да нормы. Напрыклад, у рэпартажы пра вясковае жыццё гучаць словы бабулькі: Да мяне часта сын прыязджаіць. Інагда з сельсавета пазвонюць: можа, помашч якая трэба. (Бел. радыё, праграма “Сельская раніца”) Гэтыя дыялектычныя словы не павінны рэзаць слых, а наадварот, прыцягваць увагу сваёй шчырасцю, непасрэднасцю, самабытным каларытам.

Вельмі розныя людзі ў вельмі розных па форме выступленнях нясуць нам каштоўныя факты свайго жыцця, кавалачак сваёй душы. І задача рэпарцёра – дапамагчы данесці ўсё гэта да слухача.

Л.Ц.Выгонная, улічваючы вопыт даследаванняў па бларускай інтанацыі, фармулюе шэраг патрабаванняў да літаратурна правільнага маўлення:

 павольны тэмп маўлення;

 максімальная захаванасць усіх галосных ненаціскных складоў і ў сувязі з гэтым іх

выразная якасць;

 пабочны націсск у шматскладовых словах;

 арыентацыя інтанацыі фразы на акцэнтна выдзеленае слова;

 спакойны тон маўлення без вялікіх рухаў частаты асноўнага тону, без тых “скокаў”

на некалькі тонавых ступеней, якія назіраюцца ў рускім маўленні;

 акрэслены канец фразы;

 вялікая роля працяглых гукаў пры перадачы акцэнтна вылучаных слоў і

эмацыянальнасці маўлення. [5]

Журналіст

←предыдущая следующая→
1 2 3 4 5 6 7 8 9 



Copyright © 2005—2007 «Mark5»