Пример: Транспортная логистика
Я ищу:
На главную  |  Добавить в избранное  

Педагогика /

Аклан заиф укувчилар нуткининг лексик томони устида олиб бориладиган ишлар тизими

←предыдущая следующая→  
1 2 

Она тили машгулотларида гап устида ишлашнинг йуллари ранг-барангдир. Уларнинг айримларига тухталиб утамиз.

1.Гапни ихчамлаштириш. Ихчам фикр-таъсирчан фикрдир.

Шунинг учун нутк устириш даврида куйиладиган талаблардан бири фикрни ихчам шаклда, изчиллик билан баён килишга ургатишдир. Укувчи гап куришда бирорта ортикча сузни ишлатмаслиги, укилганни ифодаловчи сузни топиб куллаши, суз ва суз бирикмаларини тугри алокага киритиши, гап булакларининг оддий ва узгарган тартибига катъий амал килиши лозим.

Фикрни ихчам баён килиш учун узбек тилининг имкониятларидан тугри фойдаланиш талаб этилади. Укувчиларни берилган гаплардан мазмунга салбий таъсир этмайдиган маълум бир сузни тушириб колдиришга ургатиш гапни ихчамлаштиришга ургатишнинг энг асосий йулларидан биридир. Масалан, Мен синфда утирибман. Мен синфдаман. Ишлаган пайтда халакит берманг. Ишлаганда халакит берманг.

2.Гапни кенгайтириш ва торайтириш. Гапни кенгайтиришнинг энг кулай усули кесимдан савол бериш оркали унинг эгаси ва иккинчи даражали булакларни топиб куйишдир.

Масалан, укувчиларга “Бораман”, “Учишди”, “Курганмисиз?” сингари бир булакли гапларни бериб, уларни аввал икки булаклигига (мен бораман, кушлар учишди, Сиз курганмисиз? Каби, сунгра куп булаклига, кушлар каерга учишди?- Кушлар иссик улкаларга учишди.- Кушлар кузда иссик улкаларга учишди ва х.к.) айлантириш топширилади.

Айни вактда содда ёйик гапларни йигик гапларга айлантириб, гапни торайтириш усулидан фойдаланиш мумкин.

3.Гапнинг мазмунини саклаган холда шаклини узгартириш.

Бу иш купрок берилган гапларда сузларни уларнинг маънодошлари ва уядошлари билан алмаштириш оркали, гап билан ифодалаган кесим, эга, тулдирувчи, хол, аникловчиларни кенгайтирилган бирикмаларга айлантириш, содда гаплардан кушма гаплар ва аксинча, кушма гаплардан содда гаплар хосил килиш, кучирма гапларни узлаштирма гапларга ва узлаштирма гапларни кучирма гапларга айлантириш каби усуллар билан амалга оширилади.


←предыдущая следующая→  
1 2 



Copyright © 2005—2007 «Mark5»